Net Sıfır Emisyon Nedir?

Net Sıfır Emisyon: Küresel iklim değişikliği ile mücadele, dünya çapında etkili politikalar ve stratejiler gerektiren bir sorundur. Bu mücadelede önemli bir kavram ise net sıfır emisyondur. Net sıfır emisyon, bir organizasyonun, ülkenin veya bireyin faaliyetlerinden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının, aynı miktarda sera gazı emisyonu azaltımı veya dengelemesi ile sıfırlanmasıdır. 2050 yılına kadar birçok ülkenin ve işletmenin net sıfır emisyon hedeflerine ulaşması beklenmektedir. Bu yazıda, net sıfır emisyon kavramı, Türkiye ve dünyadaki gelişmeler, yasal düzenlemeler ve işletmelerin bu hedefe ulaşmak için yapması gereken faaliyetler detaylı olarak ele alınacaktır.

Net Sıfır Emisyon Nedir?

Net sıfır emisyon, bir organizasyonun, şirketin, devletin veya bireyin faaliyetlerinden kaynaklanan tüm sera gazı emisyonlarını (özellikle CO₂, metan, azot oksit gibi) belirli bir süre zarfında dengelemesi anlamına gelir. Emisyonların dengelemesi, bu gazların atmosferdeki birikimini azaltmak için, emisyonların düşürülmesi veya çevreye yeni sera gazı salmayan teknolojiler, projeler ile denkleştirilmesi yolu ile gerçekleştirilir.

Net sıfır emisyon hedefi, genellikle şu iki temel bileşene dayanır:

1. Emisyon Azaltma: Sera gazı salımlarını azaltarak, verimlilik artırma, yenilenebilir enerji kullanımı ve enerji verimli teknolojilerin entegrasyonu ile emisyonlar doğrudan düşürülür.
2. Karbon Dengeleme: Geriye kalan emisyonları dengelemek için karbon kredileri, karbon yakalama ve depolama teknolojileri (CCS) veya doğal karbon yutakları (ormanlar, denizler vb.) gibi projelere yatırım yapılır.

Net sıfır hedefi, sıfır emisyon anlamına gelmez. Yani, emisyonların tamamen ortadan kaldırılması beklenmez. Ancak, salınan sera gazlarının çevreye olan etkisini dengeleyecek önlemlerle karbon nötr hale gelinmesi amaçlanır.

Net Sıfır Emisyon Nedir?

Net Sıfır Emisyonun Tarihçesi

Dünyadaki Süreç

Net sıfır emisyon hedefi, iklim değişikliği ile mücadelede önemli bir dönüm noktasıdır. İlk kez 1990’larda, özellikle IPCC (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) tarafından, küresel sıcaklık artışını 2°C ile sınırlamak amacıyla sera gazı emisyonlarını azaltma çağrısı yapılmıştır. Bu çağrı, Paris İklim Anlaşması’nın 2015’te kabul edilmesiyle somut bir hedef halini almıştır.

Paris İklim Anlaşması’nda yer alan 2050 yılına kadar net sıfır emisyon hedefi, ülkeler ve işletmeler için bir yol haritası oluşturmuştur. 2020’ler itibarıyla birçok ülke, bu hedefe ulaşmak için politikalar geliştirmeye başlamıştır. Avrupa Birliği, Birleşik Krallık, Kanada, Japonya ve ABD gibi ülkeler, net sıfır emisyon hedeflerini açıklamış ve bu hedeflere ulaşmak için ulusal planlar geliştirmiştir.

Özellikle Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı (COP26) ve COP27 gibi küresel toplantılarda, net sıfır emisyon hedefi, ülke ve şirket seviyesinde somut adımlar atılmasını teşvik etmek için büyük bir gündem haline gelmiştir.

Türkiye’de Net Sıfır Emisyon Süreci

Türkiye, 2021 yılında Paris İklim Anlaşması’na taraf oldu ve bu, ülkenin net sıfır emisyon hedefi için önemli bir adım teşkil etti. Türkiye, 2053 yılına kadar net sıfır emisyon hedefine ulaşmayı taahhüt etti. Bu hedef, Türkiye’nin enerji dönüşümüne yönelik atacağı adımlar ve sera gazı emisyonlarını azaltma stratejileri açısından büyük bir önem taşır.

Türkiye’nin Net Sıfır Hedefi, özellikle enerji sektöründen başlayarak, sanayi, ulaşım ve tarım sektörlerini de kapsayan geniş bir strateji geliştirmeyi gerektiriyor. 2021’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan bu hedef, hem kamu hem de özel sektörün iş birliği ile hayata geçirilmesi planlanmaktadır. Türkiye’nin mevcut iklim eylem planları, yenilenebilir enerji kapasitesinin artırılmasını, enerji verimliliği önlemlerini ve karbon emisyonlarının izlenmesini öngörmektedir.

İşletmelerin Net Sıfır Emisyon İçin Yapması Gereken Faaliyetler

İşletmeler, net sıfır emisyona ulaşmak için aşağıdaki faaliyetleri gerçekleştirmelidir:

1. Emisyon Kaynaklarının Belirlenmesi ve Hesaplanması:
   • İlk adım olarak, işletmelerin tüm faaliyetlerinden kaynaklanan emisyonların kapsamlı bir şekilde hesaplanması gerekir. Bu hesaplama, doğrudan (Scope 1), dolaylı (Scope 2) ve tedarik zinciri (Scope 3) emisyonlarını içermelidir.
2. Emisyon Azaltma Stratejilerinin Geliştirilmesi:
   • İşletmeler, enerji verimliliği artırarak, fosil yakıt kullanımını azaltarak, yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş yaparak ve üretim süreçlerini iyileştirerek emisyonları azaltmalıdır.
3. Yenilenebilir Enerji ve Temiz Teknolojilere Yatırım:
   • Güneş, rüzgar ve hidroelektrik gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş yapılmalıdır. Ayrıca, sıfır emisyonlu araçlar, elektrikli taşıma araçları ve enerji depolama teknolojileri gibi temiz teknolojilere yatırım yapılmalıdır.
4. Karbon Kredisi ve Dengeleme:
   • Azaltılamayan emisyonlar için karbon kredisi satın almak veya karbon yakalama ve depolama projelerine yatırım yapmak, net sıfır emisyon hedefinin desteklenmesinde önemli bir araçtır.
5. Sürdürülebilir Tedarik Zinciri Yönetimi:
   • İşletmeler, tedarik zincirindeki emisyonları izlemeli ve bu süreçte de sürdürülebilir tedarikçi seçimleri yaparak emisyonları azaltmalıdır.
6. İzleme ve Raporlama:
   • İşletmeler, emisyonlarını düzenli olarak izlemeli ve yıllık raporlar sunarak şeffaflık sağlamalıdır.

Net Sıfır Emisyon Hesaplama Nasıl Yapılır?

Net sıfır emisyon hesaplama, işletmelerin veya ülkelerin sera gazı emisyonlarını ve bu emisyonları dengeleyecek önlemleri belirlemelerini sağlayan bir süreçtir. Bu hesaplama için aşağıdaki adımlar izlenir:

1. Emisyonların Kapsamı ve Sınırlarının Belirlenmesi:
   • Emisyon hesaplama için önce hangi faaliyetlerin dahil edileceği belirlenir (Scope 1, Scope 2, Scope 3).
2. Veri Toplama ve Emisyon Faktörlerinin Kullanılması:
   • Enerji kullanımı, taşıma, üretim süreçleri gibi faaliyetlerden kaynaklanan veriler toplanır. Bu veriler, bilimsel ve uluslararası emisyon faktörleriyle çarpılarak karbon ayak izi hesaplanır.
3. Karbon Kredisi ve Dengeleme Yöntemlerinin Hesaplanması:
   • Azaltılamayan emisyonlar için karbon kredileri veya karbon dengeleme projeleri belirlenir. Bu krediler, belirli miktarda sera gazı salımını dengeleyecek projelere yatırım yapılmasını içerir.
4. Net Sıfır Hesaplama:
   • Toplam emisyonlar ile yapılan dengeleme işlemleri birleştirilir. Bu şekilde, net sıfır durumu hesaplanır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Net sıfır emisyon demek, hiç emisyon salmamak mı demektir?
Hayır, net sıfır emisyon, emisyonların sıfırlanması anlamına gelmez. Emisyonları azaltarak ve dengeleyerek bu hedefe ulaşılır.

2. Bir şirket net sıfır emisyona nasıl ulaşabilir?
Şirketler, enerji verimliliği artırarak, yenilenebilir enerji kullanarak, karbon kredisi satın alarak ve sürdürülebilir tedarik zincirleri oluşturarak net sıfır emisyon hedeflerine ulaşabilirler.

**3. Türkiye’nin net sıfır em

isyon hedefi nedir?**
Türkiye, 2053 yılına kadar net sıfır emisyon hedefine ulaşmayı taahhüt etmiştir.

4. Net sıfır emisyon hedefi yalnızca büyük şirketler için mi önemlidir?
Hayır, tüm işletmeler ve hatta bireyler, karbon emisyonlarını azaltarak ve dengeleyerek net sıfır emisyon hedeflerine katkı sağlayabilirler.

Net sıfır emisyon ile varılmak istenen nokta, insan aktivitelerinin iklim üzerindeki olumsuz etkilerini durdurmak ve küresel sıcaklık artışını iklim değişikliği için kritik sınırların altında tutmaktır. Bu sınır, Paris Anlaşması’nda belirtildiği gibi, küresel sıcaklık artışının 1.5°C’yi aşmaması ve 2°C’ye yakın olmaması hedefidir. Bu hedeflere ulaşmak için, dünya genelinde karbon salınımlarının azaltılması ve karbonun atmosfere salınmasını telafi etmek amacıyla çeşitli stratejilerin devreye girmesi gereklidir.

Net Sıfır Emisyon Nedir?

Net sıfır emisyon, salınan sera gazlarının doğrudan ya da dolaylı olarak dengelenmesi anlamına gelir. Başka bir deyişle:

• Emisyonların azaltılması: Karbon salınımlarını azaltan teknolojilerin kullanılması, enerji verimliliği, yenilenebilir enerji kaynaklarının artan kullanımı, karbon yoğunluğunu düşüren üretim süreçleri ve daha sürdürülebilir tüketim alışkanlıkları gibi yöntemlerle emisyonların azaltılması.
• Emisyonların telafi edilmesi: Karbon salınımlarının tamamen sıfırlanamadığı durumlarda, emisyonların doğal karbon yutakları (örneğin ağaçlar, okyanuslar) veya karbon dengeleme projeleri (örneğin, karbon kredisi satın alımı, ağaç dikme projeleri, karbon yakalama ve depolama teknolojileri) ile telafi edilmesi.

Sağlayacağı Faydalar

1. İklim Değişikliğiyle Mücadele: Net sıfır emisyon hedefine ulaşmak, küresel ısınmayı sınırlayarak iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini azaltır. Bu, daha az aşırı hava olayları, deniz seviyesi yükselmesi, kuraklık ve sel gibi felaketlerin önlenmesine yardımcı olur.
2. Doğal Kaynakların Korunması: Fosil yakıtların kullanımı azalacak, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı sistemler artacak ve bu da doğal kaynakların korunmasına katkıda bulunacaktır.
3. Sosyal ve Ekonomik İyileşme: Net sıfır hedeflerine ulaşmak için yeşil ekonomi ve yenilenebilir enerji sektörü büyüyecek, yeni işler yaratılacak ve fosil yakıt bağımlılığı ortadan kaldırılacaktır. Bu da sürdürülebilir bir ekonomik büyümeyi teşvik eder.
4. Sağlık Yararları: Fosil yakıtların kullanımı, hava kirliliği ve buna bağlı sağlık problemlerine yol açar. Net sıfır emisyon hedefi, hava kalitesini iyileştirerek insan sağlığını olumlu yönde etkileyebilir.

Ulaşmak İçin Yapılması Gerekenler

Net sıfır emisyona ulaşmak, çok disiplinli bir çaba gerektirir. Hem devletler hem de özel sektör, toplumlar ve bireyler bu hedefe ulaşmak için çeşitli stratejiler geliştirmelidir.

1. Karbon Emisyonlarını Azaltmak:
   • Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Yatırım: Güneş, rüzgar, hidroelektrik, jeotermal gibi temiz enerji kaynaklarına yatırım yapılmalıdır.
   • Enerji Verimliliğini Artırmak: Endüstriyel süreçlerde ve binalarda enerji verimliliği önlemleri alınmalıdır.
   • Sıfır Emisyonlu Ulaşım: Elektrikli araçların teşvik edilmesi, toplu taşıma sistemlerinin iyileştirilmesi, bisiklet yollarının yapılması ve sürdürülebilir ulaşım çözümlerine yatırım yapılması.
   • Sürdürülebilir Tarım ve Ormancılık: Tarımda karbon salınımlarını azaltıcı teknikler kullanmak ve ormanları korumak, karbon depolama açısından kritik öneme sahiptir.
2. Karbon Dengeleme ve Yutaklar:
   • Ağaçlandırma ve Orman Yönetimi: Ağaçlar karbonu depolar, bu yüzden ormanların korunması ve genişletilmesi çok önemlidir. Ayrıca, ağaç dikme projeleri ve biyolojik çeşitliliğin korunması teşvik edilmelidir.
   • Karbon Yakalama ve Depolama (CCS): Sera gazlarının atmosfere salınmadan önce yakalanıp güvenli bir şekilde depolanması teknolojilerinin geliştirilmesi ve kullanılması.
   • Karbon Kredisi ve Offset Programları: Emisyonları azaltmada doğrudan yöntemlerle tam ulaşılmayan durumlarda, diğer projelere yatırım yaparak emisyon dengelemesi yapılabilir.
3. Sıfır Atık ve Döngüsel Ekonomi:
   • Atıkların Geri Dönüşümü: Atıkların geri dönüştürülmesi ve yeniden kullanılabilir materyallere dönüştürülmesi, karbon ayak izini azaltabilir.
   • Üretim Süreçlerinde Sıfır Atık Yaklaşımı: Üretim süreçlerinde atıkların minimize edilmesi ve tüm kaynakların verimli bir şekilde kullanılması.
4. Karbon Fiyatlandırma ve Teşvikler:
   • Karbon Vergisi: Fosil yakıt kullanımı üzerinden vergi alarak, karbonsuz seçenekleri daha cazip hale getirmek.
   • Emisyon Ticaret Sistemleri (ETS): Karbon piyasası oluşturarak şirketlere saldıkları emisyonlar için bir fiyat uygulamak ve bu sayede salınımların azaltılmasını teşvik etmek.
5. Uluslararası İşbirliği ve Politika Desteği:
   • Paris Anlaşması’na Katılım: Ülkelerin, ulusal iklim eylem planlarını Paris Anlaşması çerçevesinde belirlemesi ve net sıfır hedeflerini belirlemeleri önemlidir.
   • Ulusal İklim Eylem Planları: Ülkelerin enerji politikalarını, ulaşım altyapılarını, tarım politikalarını ve endüstriyel süreçlerini net sıfır hedefleri doğrultusunda şekillendirmeleri gerekmektedir.

Ulaşılmak İstenen Nokta

Net sıfır emisyon hedefi, küresel ısınmanın 1.5°C’nin altında tutulması, iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin azaltılması ve daha sürdürülebilir bir gelecek inşa edilmesi için kritik bir adımdır. Bu hedefe ulaşmak, fosil yakıtların kullanımını minimuma indirmek, yenilenebilir enerjiye geçiş yapmak, doğal karbon yutaklarını korumak ve emisyonları dengelemek gibi çeşitli stratejiler gerektirir.

Net sıfır, sadece çevresel bir hedef değil, aynı zamanda sosyal ve ekonomik anlamda da büyük bir dönüşüm ve fırsatlar yaratacak bir hedeftir. Bu hedefe ulaşmak, tüm dünya için daha sağlıklı, yaşanabilir ve adil bir gezegenin temellerini atmayı sağlar.

Net sıfır, küresel ısınmanın etkilerini azaltmak için kritik bir hedeftir. Hem dünya çapında hem de Türkiye’de bu hedefe ulaşmak için ciddi adımlar atılmaktadır. İşletmeler, bu hedefe ulaşmak için hem emisyonlarını azaltmalı hem de dengeleme yöntemlerine yatırım yapmalıdır. Planetus olarak, işletmelere sürdürülebilirlik ve net sıfır emisyon hedeflerine ulaşma yolunda stratejik rehberlik sunuyoruz.

Kaynaklar:

• IPCC (2021). Climate Change: The Physical Science Basis.
• UNFCCC (2015). Paris Agreement.
• European Commission (2020). EU Climate Law and the European Green Deal.